Fato Ya İstiklal Ya Ölüm-1951
Liberty or Death - Fato

Yönetmen: Turgut Demirağ
Yapımcı: Turgut Demirağ
Senaryo: Hıfzı Tan (Hıfzı Topuz’un Fato adlı romanından uyarlanmıştır)
Yıl: 1951
Görüntü yönetmeni: Kemal Baysal
Müzik:
Oyuncular: Oya Sensev, Kadri Eroğan, Sadri Alışık, Cahit Irgat, Settar Körmükçü, Orhon Murat Arıburnu, Muzaffer Tema, Halit Akçatepe
Yapım Şirketi: AND Film
Renk: Siyah Beyaz
Ülke: Türkiye
Vizyon tarihi:
Konu: “Evleneceği gün İzmir’in işgal edildiğini öğrenen Yüzbaşı Necdet, düğününü erteleyerek Kuvayi Milliye’ye katılmak için Anadolu’ya hareket eder. Ege cephesinde savaş devam ederken Yüzbaşı Necdet’e Yunanlıların kontrolünde olan stratejik bir köprüyü dinamitle havaya uçurma görevi verilir. Mucurlu Mehmet Çavuş, Kütahyalı Halil Çavuş, Çakır, Çiloğlan, Memiş, Dursun ve Orhan adlı vatanseverlerden oluşan küçük bir ekiple Umurbaba Dağı eteklerine ulaşan Necdet, bölgenin coğrafyasını bilmeden görevi yerine getirmenin oldukça zor olduğunun farkına varır. Çevredeki bir köyde yaşayan ve işgal yüzünden oldukça sıkıntılı günler geçiren bir baba, yöreyi iyi bilen kızı Fato’yu Necdet’in ekibine katar. Fato, ekibi güvenli bir şekilde köprü yakınına ulaştırmakla kalmaz. Köprünün ayaklarına yerleştirilen dinamit lokumlarını patlatmak için ateşe ihtiyaç olduğu anda Yunan birliklerinin kampına sızarak, buradan kor halinde kömür çalar. Böylelikle köprü patlatılır ve bunun ardından bir çatışma yaşanır. Yunan birlikleri bölgede geniş çaplı bir arama faaliyeti başlatır. Ekibin köye geri çekilme manevrası sırasında Yüzbaşı Necdet’le Fato arasında duygusal bir yakınlık başlar. Köprü civarında ve ekibin sığındığı köyde yaşanan çatışmalar sonucunda Halil Çavuş, Mehmet Çavuş ve Dursun şehit olur. Yaralanan Necdet ise Fato’nun Çakır ve Orhan’a haber vermesi sayesinde kurtulur. Yüzbaşı Necdet, Kızılay çadırında tedavi altına alınırken, ayağından yaralanan Fato da zorluklar içinde köyüne döner. Burada hastalanır. Necdet sağlığına kavuştuğu sırada İzmir de düşman işgalinden kurtulmuştur. Necdet, Fato’yu, evlenecekleri İzmir’e götürmek için köye geldiği zaman genç kadını ölüm döşeğinde bulur. Fato’nun son isteğini yerine getirir ve onu kucağına alarak pencerenin kenarına götürür. İkili, bir süre, İzmir’e ilerlemekte olan Kuvayi Milliye birliklerinin geçişini izler ve bu sırada Fato ölür.” (Mustafa Mert Atalar, 2022).

Filmle ilgili notlar:
Fato: Ya İstiklal Ya Ölüm filmini döneminin diğer Kurtuluş Savaşı temalı filmlerinden ayrıldığı temel nokta, filmin baş kahramanının bir kadın olmasıdır. Fato, savaşın ön saflarında erkeklerle birlikte çatışır ve yeri geldiğinde onlara kılavuzluk eder. Ulusal bağımsızlık mücadelesinde önemli bir yer etmekte ve tarihte direniş göstermiş kadınlarımızı temsil etmektedir.

Filmle ilgili içerikler:
Türk sinemasında İzmir’in kurtuluşunun kadın kahramanı – Fato: Ya İstiklal Ya Ölüm (1951). Atalar, M. M. (2022). yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, İzmir Özel Sayısı, 123-131.

Kaynakça:
Atalar, Murtafa Mert. (2022). Türk sinemasında İzmir’in kurtuluşunun kadın kahramanı – Fato: Ya İstiklal Ya Ölüm (1951). yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, İzmir Özel Sayısı, 123-131.
Özgüç, Agâh. (2012). Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü. İstanbul: Horizon International.
Özgüç, Agâh. (2014). Türk Filmleri Sözlüğü 1914-2014. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.