Birsen Kaya (1943 -   ) 

 

1943 yılında İstanbul'da hayata gelen Birsen Kaya ortaöğretimden sonra eğitim hayatını devam etmedi. 1961 yılında Artist dergisinde muhabirlik yapmaya başladı. 1964 yılında gösterime giren Gurbet Kuşları’nın setinde yönetmen Halit Refiğ'in kendisine asistanlık önermesi ile  yönetmen yardımcılığına geçiş yaptı asistanlık kariyeri boyunca 200'e yakın filmde, sette yer aldı.  Asistanlığını yaptığı yönetmenler arasında Bilge Olgaç, Nazmi Özer, Mehmet Aslan ve Türker İnanoğlu yer almaktadır. Nazmi Özer, çekimini yapacağı bir film için yönetmenliği tamamen Birsen Kaya’ya bıraktı. Filmi yöneten Birsen Kaya olsa da kaynaklara yönetmen Nazmi Özer olarak geçti. Ancak bu filmin ismi ve tarihi bilinmemektedir. Birsen Kaya, 1970 yılında “Ufuk Film” isimli yapım şirketini kurdu. 1970 ve 1975 yılları arasında 13 filmin yönetmenlik koltuğuna oturdu. Bu filmlerin 11 tanesinin senaryosunu yazarken, dört tanesinin de yapımcılığını yaptı.

“İntikam Derler Adıma” (1970), “Sana Allah Acısın Çeko” (1970), “Kanunsuz Yaşayanlar” (1971), “Killing Ölüm Saçıyor” (1971), “Bitirim Kemal” (1972), “Dadaş Rıfat” (1974), “Dadaş Rıfat Geliyor” (1975) gibi filmlerin yönetmenliğini yaptı. 1975 yılında “Şeftalisi Ala Benziyor” adlı filmin yönetmenliğini de yapan Kaya, döneminin seks filmi çeken ilk ve tek kadın yönetmen oldu.  Kaya, sinemaya hayatı boyunca gerçek hikayelere önem verdiğinden dolayı avantür filmler çekti.  2001 yılında Türk sinemasının ilk kadın yönetmenlerinin konu edinildiği “Ötekinin Sesi” isimli belgeselde yer alan yönetmenlerden birisidir. 

 

Senarist Filmografisi

İntikam Derler Adama, 1970, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Dinçer Önal, Oyuncular: Engin Çağlar, Hülya Aşan, Meltem Mete, Özdemir Baturalp, Metin Turan, Hakkı Kıvanç, Ahmet Karaca, Enver Dönmez, Mustafa Özkaya Yapımcı: Aktüel Film

Kanlı Kader, 1970, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Fevzi Eryılmaz, Oyuncular: Hülya Darcan, Engin Çağlar, Özdemir Baturalp, Metin Turan, Hakkı Kıvanç, Zeki Tüney, Faik Coşkun, Tuncay Talun, Arda Atakul, Mine Soley, Yapımcı: Birsen Kaya.

Sana Allah Acısın Çeko, 1970, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Suat Kapkı, Oyuncular: Yılmaz Köksal, Nihat Ziyalan, Ülkü Özen, Hasan Ceylan, Hakkı Kıvanç, Yıldız Ateş, İhsan Gedik, Abidin Görsev, Suphi Özkaya, Yapımcı: Alaettin Perveoğlu.

Kahreden Arzular “Aşk Olsun”, 1971, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Şener Işık, Müzik: Baysan Yüksel, Oyuncular: Tarık Tibet, Ceyda Karahan, Serap Olguner, Metin Turan, Hayri Caner, Sadeettin Düzgün, Nezihe Güler, Yunus Yakışıklı, Sabahat Işık, Ali Demir, Hamza Ahimiz, Dr. Nazmi Koşar, Hamdi Temizyürek, Orhan Erzurumlu, Yeşim Yükselen, Yapımcı: Işıklar Film.

Kanunsuz Yaşayanlar, 1971, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Yılmaz Ceylan, Oyuncular: Yıldırım Gencer, Hülya Darcan, Baki Tamer, Kazım Kartal, Ergun Kazançel, Tarık Şimşek, Adnan Mersinli, Süheyl Eğriboz, Hakkı Kıvanç, Yaşar Şener, Meltem Mete, Yapımcı: Birsen Kaya.

Kirli Eller, 1971, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Nedim Akanlar, Oyuncular: Yıldırım Gencer, Nazan Şoray, Baki Tamer, Erden Alkan, Ali Şen, Engin Tara, Adnan Mersinli, Tarık Şimşek, Cengiz Han, Toni Sedat, Berrin Baran, Ayten Ayça, Gülgün Erdem, Yapımcı: Feridun Kete.

Bitirim Kemal, 1972, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Yılmaz Ceylan, Oyuncular: Yıldırım Gencer, Piraye Uzun, Hayati Hamzaoğlu, Tijen Doray, Kazım Kartal, Mine Sun, Oktay Yavuz, Ökkeş Enver, Niyazi Vanlı, Vural Öztürk, Lütfi Engin, Kudret Şandra, Pelin Ceylan, Yapımcı: Mehmet Karahafız, Hasan Çakır

Hedefte Beş Adam, 1972, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Nihat Çifteoğlu, Oyuncular: İzzet Günay, Piraye Uzun, Erol Taş, Yeşim Yükselen, Süha Doğan, Hüseyin Çakmak, Nur Soylu, Enver Dönmez, Hakkı Kıvanç, Erdoğan Seren, Süheyl Eğriboz, Selahattin Güçlü, Yapımcı: Selahattin Koca.

Nefret, 1973, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Selahattin Hiçdurmaz, Oyuncular: Erol Büyükburç, Piraye Uzun, Atilla Ergün, Nevin Nuray, Mehmet Tozkaldıran, Nesrin Nur, Yaşar Güçlü, Sabahat Işık, Dündar Aydınlı, Kazım Kartal, Yapımcı: Sürat Prodüksiyon.

Dadaş Fırat, 1974, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Mükremin Şumlu, Oyuncular: Aytekin Akkaya, Gönül Hancı, Hayati Hamzaoğlu, Turgut Özatay, Atilla Ergün, Sevtap Coşkun, Songül Karaca, Doğan Tamer, Mürüvvet Sim, Yapımcı: Alaettin Perveoğlu.

Şeftalisi Ala Benziyor, 1975, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Mükremin Şumlu, Oyuncular: Salih Kırmızı, Melek Görgün, Şenol Öztürk, Kenan Pars, Gönül Tansel, Yonca Yücel, Baki Tamer, Çetin Başaran, Faik Coşkun, İbrahim Alben, Yapımcı: Mehmet Karahafız.

 

Yapımcı Filmografisi

Kanlı Kader, 1970, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Fevzi Eryılmaz, Oyuncular: Hülya Darcan, Engin Çağlar, Özdemir Baturalp, Metin Turan, Hakkı Kıvanç, Zeki Tüney, Faik Coşkun, Tuncay Talun, Arda Atakul ve Mine Soley Yapımcı: Birsen Kaya. 

Kanunsuz Yaşayanlar, 1971, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü Yönetmeni: Yılmaz Ceylan, Oyuncular: Yıldırım Gencer, Hülya Darcan, Baki Tamer, Kazım Kartal, Ergun Kazançel, Tarık Şimşek, Adnan Mersinli, Süheyl Eğriboz, Hakkı Kıvanç, Yaşar Şener, Meltem Mete, Yapımcı: Birsen Kaya.

Kirli Eller, 1971, Yönetmen: Birsen Kaya, Senaryo: Birsen Kaya, Görüntü yönetmeni: Nedim Akanlar, Oyuncular: Yıldırım Gencer, Nazan Şoray, Baki Tamer, Erden Alkan, Ali Şen, Engin Tara, Adnan Mersinli, Tarık Şimşek, Cengiz Han, Toni Sedat, Berrin Baran, Ayten Ayça ve Gülgün Erdem, Yapım Şirketi: Ufuk Film, Yapımcı: Feridun Kete.

 

Ödülleri: 

39. İstanbul Film Festivali (2020) “Sinema Onur Ödülü” (Birsen Kaya)

 

Kaynakça

Evren, M. Burçak. (2014). Türk Sinemasının 100 Yılı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.

Özgüç, Agâh. (2012). Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü. İstanbul: Horizon International.

Özgüç, Agâh. (1994). Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü. İstanbul: Afa Yayınları.

Öztürk, S. Ruken. (2004). Sinemanın “Dişil” Yüzü Türkiye’de Kadın Yönetmenler. İstanbul: Om Yayınevi.