Türk Sinemasının En Fazla Film Yöneten Kadın Yönetmeni: Bilge Olgaç

​

"Bir kadın ne yapabilir diye bakıyorlardı. Kuşkulu bir bakıştı."

​

​

Bilge Olgaç (1940-1994)

​

Bilge Olgaç, Kırklareli’nin Vize ilçesinde 10 Ocak 1940 yılında dünyaya geldi. Yoksul bir ailenin çocuğu olan Olgaç, anne ve babasının ayrılması nedeniyle İstanbul’da yaşayan ablasının yanına taşındı. Çocukluk yıllarında çok fazla kitap okudu. Yeni kitap alacak parası olmadığı için aynı kitabı birden fazla okuduğu oldu. Kitaplara olan ilgisi lise yıllarında da devam ederken, ayrıca öykü yazmaya da başladı. Yazdığı öyküleri yayınlatmak için gittiği “Yelpaze” dergisinde eski prodüksiyon amiri olan Vecdi Benderli ile tanıştı.  Daha sonra Vecdi Benderli ile evlendi.

Vecdi Benderli, Olgaç’ın yazmış olduğu bir öyküyü ünlü yönetmen Memduh Ün’le paylaştı. Bu öykü, Memduh Ün’ün ilgisini çekti ve Bülent Oran tarafından senaryo haline getirildi. “Kısmetin En Güzeli” (1962) adıyla yayınlanan filmin başrollerinde Fatma Girik ile Fikret Hakan oynadı. Olgaç bu filmde Memduh Ün’ün asistanlığını yaptı. Bu film sayesinde sektöre adım atan Olgaç, Memduh Ün’den senaryo yazımı ve kurgu hakkında birçok şey öğrendi. Olgaç, sonraki yıllarda Halit Refiğ, Hasan Kazankaya ve İlhan Engin gibi yönetmenlerin asistanlığını yaptı. Burada yapmış olduğu çalışmalar, onu film yönetmenliğine hazırladı. Yeşilçam Sinemasında, erkeklerin egemen olduğu bu dönemde kadın olarak film yönetmek oldukça zordu. Hasan Kazankaya’nın desteği ile 1965 yılında “Üçünüzü de Mıhlarım” filmini çekti. 

1965 ve 1975 yılları arasında ilk filminin ardından birçok film çeken Olgaç, bu filmlerinde ticari bir kaygıya sahipti. 1975 yılında “Bir gün Mutlaka” filminin ardından Yeşilcam’a ara verdi. Filmlere ara vermesinin nedeni, Yeşilcam’daki erotik film furyasından kaynaklanmaktaydı. 1965 yılından 1975 yılına kadar çektiği filmler, Bilge Olgaç’ın ilk dönemi olarak nitelendirilir. 1984 yılında “Kaşık Düşmanı” filmiyle tekrardan yönetmenlik koltuğu oturdu ve kariyerinin 2. dönemi başlamış oldu. Bu film, hem yurtiçinde hem de yurtdışında birçok ödül kazandı. Olgaç’ın ilk sinema döneminde erkek karakterlere yoğunlaşırken, ikinci sinema döneminde kadın karakterlerin sorunları daha ön plandadır. Bu yüzden yönetmenlik kariyeri iki dönem olarak değerlendirilmiştir.  

1. Dönem: 1965-1975 Dönemi (Erkek Filmleri)

2. Dönem: 1984-1994 Dönemi (Kadın Filmleri)

Olgaç’ın 1965 ve 75 yıllarında çektiği filmlerde erkek karakterlere yönelmesinin nedeni, Yeşilcam’daki ataerkil sistemden kaynaklanmaktaydı. Başlangıçta avantür filmler çeken Olgaç, 1970 yılından sonra ticari aşk filmleri çekmeye başladı. Bu filmler sayesinde birçok ünlü aktris ve jön ile çalıştı. 1984 yılında Olgaç’ın sinematografisinde yenilikler yaşandı. Filmlerdeki anlatısını kadın karakterler üzerinden kurdu. Kadınların sorunlarının çözümlerini toplumsal değişimde bulmaya çalıştı.

Olgaç, 1994 yılında evinde çıkan yangın sonucu hayatını kaybetti. Türk sinemasının en çok film yöneten ve üreten kadını olan Bilge Olgaç, hayatını sinemaya adamış bir insandı. Film çekimleri dışında boş olduğu zamanlarda bir sonraki filmi için senaryo çalışmaları yaptı. Kariyeri boyunca 37 sinema filmi, 1 televizyon dizisi ve birçok reklam filminin yönetmenliğini yaptı. 

 

Senarist Filmografisi

Tehlikeli Adam, 1965

Sokaklar Yanıyor, 1965

Nikahsızlar, 1966

Silahsız Dövüşelim, 1967

Kanunsuz Toprak, 1967

Öksüz, 1968

Dertli Gönlüm, 1968

Kanlı Şafak, 1969

İki Aşk Arasında, 1970

Merhamet, 1970

Linç, 1970

Üçünüze Bir Mezar, 1971

Yaban Ali Dağdan İnme, 1971

Kara Gün, 1971

Savulun Geliyorum, 1972

Kanlı Öç, 1972

Kaderin Pençesi, 1972

Bacım, 1974

Açlık, 1974

Şöhret Budalası, 1975

Kaşık Düşmanı, 1984

Gülüşan, 1985

Üç Halka Yirmibeş, 1986

İpekçe, 1987

Yarın Cumartesi, 1988

Kızın Adı Fatma, 1988

Gömlek, 1987

Aşkın Kesişme Noktası, 1990

Umut Hep Vardı, 1991

Kurşun Adres Sormaz, 1992

Bir Yanımız Bahar Bahçe, 1994

 

Ödülleri: 

Gömlek (1987)

3. Ankara Film Şenliği (1990) “Afsad Özel Ödülü” (Bilge Olgaç)

İpekçe  (1987) 

Kültür ve Turizm Bakanlığı (1987) “8 Milyonluk Para Ödülü” 

Kaşık Düşmanı (1984) 

21. Antalya Film Şenliği (1984) "En Başarılı Üçüncü Film" "En Başarılı Senaryocu" (Bilge Olgaç)

7. Uluslararası Kadın Film Şenliği Paris (1984) "Birincilik Ödülü" 

Fransız Gazeteciler (1984) "Basın Özel Ödülü"

Linç “Arap Kadir” (1970)

2. Adana Film Şenliği (1970), “En Başarılı 3. Film” (Bilge Olgaç) “En Başarılı Yönetmen”,  “En Başarılı Kamera” (Ali Yaver)

Öksüz (1968)

6. Antalya Film Şenliği (1969) “En Başarılı Kameraman” (Ali Yaver)

 

Kaynakça

Erbayrakçı, Kübra. (2022) Türk Sinemasında Kadın: Kadın Yönetmenlerin Gözünde Kadının Konumlandırılışı. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Bişkek.

Evren, M. Burçak. (2014). Türk Sinemasının 100 Yılı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.

Hakan, Fikret. (2012). Türk Sinema Tarihi., (Derleyen: Doç. Dr. Nigar Posteki (Der.)., İstanbul: İnkılap Kitabevi. 

Özgüç, Agâh. (1994). Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü. İstanbul: Afa Yayınları.

Özgüç, Agâh. (2012). Ansiklopedik Türk Filmleri Sözlüğü. İstanbul: Horizon International.

Öztürk, S. Ruken. (2004). Sinemanın “Dişil” Yüzü Türkiye’de Kadın Yönetmenler. İstanbul: Om Yayınevi. 

Scognamillo, Giovanni. (2003). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınları.

Taşkan, Gaye. (2023). Bilge Olgaç. https://www.bagimsizsinema.com/bilge-olgac.html (Erişim Tarihi: 17.10.2023).